Założenia trasy po fortyfikacjach

Zespół podczas rekonesansu na terenie baterii Mielin

Zamawiający wymagał, by w opracowaniu kierować się «Instrukcją znakowania szlaków PTTK». Dokument ten wprowadza wiele ograniczeń, które uznaliśmy jednak (zgodnie z ich intencją) za zwiększające komfort turysty i jakość tras. Analizując istniejącą sieć szlaków PTTK, zauważyliśmy, że:

• omawiany obszar jest już połączony ze szlakami sąsiednich gmin za pośrednictwem czerwonego szlaku,
• bateria Przytór leży w pobliżu szlaku czerwonego, łączącego jej bezpośrednie otoczenie z Międzyzdrojami i „małą” przeprawą promową,
• jedna czwarta przedmiotowych obiektów (Zachodni Kompleks Forteczny) jest już ujęta w sieć szlaków PTTK, szlakiem czerwonym,
• Zachodni Kompleks Forteczny połączony jest tym samym z „małą przeprawą”,
• Fort Wschodni z „małą” przeprawą promową może połączyć postulowane przez Oddział Morski PTTK w Świnoujściu przedłużenie szlaku niebieskiego (chociaż naszym zdaniem byłaby to trasa nieciekawa),
• latem szlak czerwony na Uznamie łączą z otoczeniem Fortu Wschodniego tramwaje wodne.

Nie potrzeba więc wytyczania nowych szlaków, a istniejąca infrastruktura może zacząć pełnić nowe funkcje przy nieznacznym uzupełnieniu. Nowe szlaki na omawianym terenie powinno się włączać do szlaku czerwonego, tworząc węzły szlaków. Powinny to być miejsca uczęszczane przez turystów i mieszkańców, tętniące życiem, funkcjonujące jako węzły komunikacyjne lub łatwo dostępne z węzłów.

Dostępność obiektów fortyfikacyjnych

Proj. A. Gawroniak

Omawiany teren jest zróżnicowany pod względem dostępności, stopnia zurbanizowania, jak i przygotowania infrastruktury. Forty XIX-wieczne są dostępne z głównych węzłów komunikacyjnych, choć w obu przypadkach dostęp do nich z centrum jest różny. Przekształcenia dokonane przy budowie Świnoportu w latach 70. XX wieku odróżniły wolińską stronę wcześniejszej Twierdzy Świnoujście od fortyfikacji zachodniej strony cieśniny.

Chociaż zamazało to czytelność zasad, według których budowano umocnienia ujścia Świny, daje to możliwość zaplanowania różnych rozwiązań turystycznych na obu wyspach. Turystom nie powinno więc być wszystko jedno, czy odwiedzą lewo- czy prawobrzeżne umocnienia.

Funkcje trasy turystycznej

Proj. MXL4 - architekci

Trasy turystyczne pełnią podstawowe funkcje: krajoznawczą, turystyczną i rekreacyjną. Uznaliśmy, że trasa tematyczna «Fortyfikacje Świnoujścia» powinna ponadto pełnić następujące funkcje:

• Łącznikowa: fizyczne połączenie logicznej całości - obiektów, które powstały jako elementy spójnego systemu i pełniły uzupełniające się role. Dziś, kiedy obiekty te nie są już używane zgodnie z przeznaczeniem, nie jest łatwo skojarzyć je ze sobą skojarzyć, co szczególnie utrudniają duże odległości między nimi.
• Dydaktyczna: uświadomienie turystom połączeń między obiektami, przekazanie im ogólnej wiedzy o umocnieniach i sztuce fortyfikacji, o historii miasta Świnoujście i jego twierdzy, oraz pokazanie turystom, z jakimi odległościami miano do czynienia w działaniach wojennych (np. obszar dyslokacji jednostek, zasięg dział, rozmiary i zasięg radarów).
• Adaptacyjna: umożliwienie różnym grupom turystów poznania tematu szlaku przy najbardziej im odpowiadającej formie turystyki.
• Aktywizująca: zachęcenie turystów grup mniej aktywnych do próbowania form dla aktywnych turystów, przy zachowaniu charakteru i tematu znanej im już trasy.
• Promocyjna: wypromowanie Świnoujścia jako miasta o ambitniejszej ofercie turystycznej i kulturalnej, niż plaża i morze; kurortu, który rósł obok Twierdzy Morskiej, czynnie uczestniczącej w dziejach XIX i XX-wiecznej Europy.

Rozmowa o fortyfikacjach

W związku z realizowanym przez nas zleceniem na wykonanie «Koncepcji rewaloryzacji fortyfikacji Świnoujścia» w regionalnej prasie ukazała się krótka rozmowa na ten temat.